Neulateinische Texte
von Eberhard Forst
Introductio - Einleitung
1. (Introductio) De animalibus in hortulo observatis
Numquam homines in bestiis observandis tam occupati erant quam his temporibus. Innumerabiles de eis libri scripserunt atque scribunt et in emissionibus televisificis e proximo demonstrant; praeterea multi parentes cum liberis, ut magnas bestias et alienas videant, hortos zoologicos frequentant. Denique nonnulli liberi et homines, qui secum vivunt, vel aetate profecti sunt, pecudibus domesticis fruuntur.
Tamen animantia indomita minus minusque penitus cognoscimus. Nam omnes, quas demonstravi, bestiae, quas cognoscendas renutiare neque possumus neque volumus, eodem vitio laborant, quod minime secundum naturam sunt. Altera animalia (scil. zoologica et domestica) non condicionibus naturalibus vivunt, altera (scil. fera et indomita) a nobis non naturaliter, i.e. omnibus sensibus, sed auxilio librorum vel pellicularum televisificarum percipiuntur. Ergo aut vita ipsa aut perceptio bestiarum (ferarum) secundum naturam non est.
Nonne autem hominibus huius temporis, nisi perpaucis privilegia habentibus animalia natuae convenineter observandi potesas est?
Immo vero est, et id multis locis, qui prope sunt, velut in silva, in prato, in agro, praecipue in hortulo. "Ille terrarum praeter omnes ridet angulus", Horatius poeta dicit (Carm.II 6,13 sq.). Eo nobis recedere non modo, ut curis negotiisque liberemur, sed etiam ut naturam observemus, licet.
In horto quidam neque leones et elephantos, neque balaenas et phocas, neque aquilas et vultures vivere manifestum est. Nihilominus omnium generum animalia sive aeraria sive terrestria sive aquatica (scil. in lacu hortensi) inveniuntur, quae fortuna aliquantum favente contemplari et considerare possumus.
Quae cum ita sint, non inutile esse putavi de iis referre, quae ipse vidi atque observavi. Vetus enim proverbium est: "Ne tu aliis faciendam trade (sed) factam, si quam rem cupis."
De animalibus autem in hortulo viventibus, quamvis a multis hominibusn iam considerata sint, Latine narrare haud facile est. Nam omnes fere auctores, quorum exempla in ludis legantur, nihil nisi in fabulis apologisque tradiderunt. Ibi autem bestiae, quippe quae virtutes et vitia hominum nobis ante oculos ponant, tamquam homines descriptae sunt.
Itaque saepe vocabula desiderantur, quibus apte explicentur, quomodo vel procedant vel cibum capiant vel clament vel qua specie sint.
Nihilominus mihi id proposui, ut de animalibus in hortulo meo (aut raro extra eum) observatis referam. Quomodo spero lectores non solum delectatum et edoctum sed etiam adductum iri, ut ipsi animalia observent.
Haec, quae evitari non potuerunt, praefatus, antequam narrare incipiam, narrationum vel potius narratiuncularum inscriptiones proferam.
Tamen animantia indomita minus minusque penitus cognoscimus. Nam omnes, quas demonstravi, bestiae, quas cognoscendas renutiare neque possumus neque volumus, eodem vitio laborant, quod minime secundum naturam sunt. Altera animalia (scil. zoologica et domestica) non condicionibus naturalibus vivunt, altera (scil. fera et indomita) a nobis non naturaliter, i.e. omnibus sensibus, sed auxilio librorum vel pellicularum televisificarum percipiuntur. Ergo aut vita ipsa aut perceptio bestiarum (ferarum) secundum naturam non est.
Nonne autem hominibus huius temporis, nisi perpaucis privilegia habentibus animalia natuae convenineter observandi potesas est?
Immo vero est, et id multis locis, qui prope sunt, velut in silva, in prato, in agro, praecipue in hortulo. "Ille terrarum praeter omnes ridet angulus", Horatius poeta dicit (Carm.II 6,13 sq.). Eo nobis recedere non modo, ut curis negotiisque liberemur, sed etiam ut naturam observemus, licet.
In horto quidam neque leones et elephantos, neque balaenas et phocas, neque aquilas et vultures vivere manifestum est. Nihilominus omnium generum animalia sive aeraria sive terrestria sive aquatica (scil. in lacu hortensi) inveniuntur, quae fortuna aliquantum favente contemplari et considerare possumus.
Quae cum ita sint, non inutile esse putavi de iis referre, quae ipse vidi atque observavi. Vetus enim proverbium est: "Ne tu aliis faciendam trade (sed) factam, si quam rem cupis."
De animalibus autem in hortulo viventibus, quamvis a multis hominibusn iam considerata sint, Latine narrare haud facile est. Nam omnes fere auctores, quorum exempla in ludis legantur, nihil nisi in fabulis apologisque tradiderunt. Ibi autem bestiae, quippe quae virtutes et vitia hominum nobis ante oculos ponant, tamquam homines descriptae sunt.
Itaque saepe vocabula desiderantur, quibus apte explicentur, quomodo vel procedant vel cibum capiant vel clament vel qua specie sint.
Nihilominus mihi id proposui, ut de animalibus in hortulo meo (aut raro extra eum) observatis referam. Quomodo spero lectores non solum delectatum et edoctum sed etiam adductum iri, ut ipsi animalia observent.
Haec, quae evitari non potuerunt, praefatus, antequam narrare incipiam, narrationum vel potius narratiuncularum inscriptiones proferam.
- De apode sopito
- De glire e puteo servato
- De lepore (cf. De leporibus ovisque paschalibus)
- De lumbricis in terra vitam degentibus
- De merula ab accipitre e caula pabuli rapta
- De notonectis supinum natantibus
- De regulis in nido vesparum habitantibus
- De sorice limacem devorante
- De tinea in aure
- De vespis domesticis
Occupatus esse = zu tun haben, sich beschäftigen mit – emissio televisifica = Fernsehsendung - e proximo = aus nächster Nähe - homo, qui secum vivit = Alleinstehender - homo aetate profectus = älterer Mensch – pecus, udis domestica = Haustier (bes. Kleinvieh) – animantia indomita = ungezähmte Tiere, Wildtiere - penitus = genau, völlig – renuntiare = verzichten auf - vitio laborare = unter einem Übel leiden, einen Fehler haben - pellicula televisifica = Fernsehfilm – naturae convenienter = naturgemäß â€“ angulus = (Schlupf-)Winkel – balaena = walartiges Tier (Wal, Delphin, Hai) – phoca = Robbe - vultur = Geier - fortuna aliquantum favente = mit etwas Glück – fabula = Sage, Märchen – apologus = allegorische Erzählung, Fabel – apus, podis = Mauersegler – sopitus = betäubt, bewusstlos - glis,gliris = Haselmaus - puteus = Brunnen – lepus, oris = Hase – paschalis = Oster-, lumbricus = Regenwurm – merula = Amsel – accipiter, tris = Habicht, Falke, Sperber – casula pabuli = Futterhäuschen – notonecta (glauca) = Rückenschwimmer – supinum = auf dem Rücken - regulus = Zaunkönig – sorex, icis = Spitzmaus - limax, acis = Wegschnecke – tinea = Motte – vespa =Wespe
Lat. zu "Neulat"
Literatur:
zu "Neulat"
4601
Ahrens, Gerhard
Medizinisches und naturwissenschaftliches Latein
Leipzig, Berlin, München 1992
4599
Albert, Sigrides
Imaginum Vocabularium Latinum
Saarbrücken 1998
4598
Bacci, Antonio
Lexicon eorum vocabulorum, quae difficilius Latine redduntur
Romae 3,1963
4600
Bartal, Antonius
Glossarium mediae et infimae Latinitatis Hungaricae
Leipzig 1901 / Hildesheim, New York 1970
4542
Bihrer, Andreas
Nova de veteribus : mittel- und neulateinische Studien für Paul Gerhard Schmidt. ND I,II
München (u.a.), Saur, ca. 2011
4602
Blatt, Franz
Novum Glossarium mediae Latinitatis (800-1200)
Hafniae 1978
4540
Capellanus, Georg [cpl.]
Sprechen Sie latrinisch? Moderne Konversation in lateinischer Sprache
Dresden, Leipzig 1910
4603
DuCange, Carolus [cng.]
Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis
1883ff / Graz 1954
4604
Egger, Carolus
Lexicon nominum locorum
Officina Libraria Vaticana 1977
4537
Egger, Carolus (ed.) [egg.]
Lexicon recentis latinitatis I, A - L
Urbe Vaticana : Libr. Ed. Vaticana, 1992
4538
Egger, Carolus (ed.) [egg.]
Lexicon recentis latinitatis II, M - Z
Urbe Vaticana : Libr. Ed. Vaticana, 1997
4539
Egger, Karl
Lingua latina : potestne in Communitate Europaea restitui?
Urbe Vaticana, 1979
4605
Eichenseer, Caelestis
Pars Lexicalis [Latinitas viva III]
Saarbrücken 2,1982
4606
Forcellini, Aegidius
Lexicon totius Latinitatis, I-VI
Padua 1940 / Bologna 1964
4616
Gaffiot, Félix [gff]
Dictionnaire illustré latin-francais
1934 URL
4607
Georges, Karl-Ernst [gg.]
Lateinisch-deutsches Handwörterbuch, I-II
