Nos personalia non concoquimus. Nostri consocii (Google, Affilinet) suas vias sequuntur: Google, ut intentionaliter te proprium compellet, modo ac ratione conquirit, quae sint tibi cordi. Uterque consocius crustulis memorialibus utitur. Concedis, si legere pergis.

Lateinische Grammatik

Syntax

Nebensätze: Abhängige Begehrsätze

vorher bottom nachher

 

Abhängige Nebensätze

Abhängiger Begehrsatz

Abhängiger Fragesatz

Abhängige Begehrsätze

  • Sie hängen naturgemäß nur von Verben ab, die ein Begehren (Wunsch, Aufforderung, Befehl, Verbot) beinhalten. 
  • Zu diesen Verben ist der abhängige Satz seiner Satzgliedfunktion nach entweder Subjekt oder Objekt. Er muss also trotz äußerer Ähnlichkeit vom finalen Adverbialsatz unterschieden werden.
  • Sie werden eingeleitet durch ut-hortativum, verneint durch ne-hortativum.
  • Die übergeordneten Verben des Begehrens teilen wir in folgende Gruppen:

1. Verba curandi et postulandi

(ad)hortari; (ad)monere, ut ermahnen, dass
postulare; flagitare, ut fordern, dass
optare, ut wünschen, dass
orare; rogare, ut bitten, dass
obtestari; obsecrare, ut beschwören, dass
suadere, ut raten, dass
incitare; impellere, ut antreiben, dass
commovere; adducere, ut veranlassen, dass
mandare, ut beauftragen, dass
praecipere, ut vorschreiben, dass
imperare, ut befehlen, dass
edicere, ut verordnen, dass
praedicere, ut anordnen; einschärfen, dass
id agere, ut darauf hinarbeiten, dass
id spectare; videre, ut darauf sehen, dass
providere; prospicere dafür sorgen, dass 
curare, ut  sorgen, dass
(valde) dare operam, ut sich (große) Mühe geben, dass
eniti; contendere; laborare, ut sich anstrengen, dass
efficere; perficere, ut bewirken, erreichen
impetrare, ut (durch Bitten) erreichen, dass
consequi; assequi, ut erreichen, dass
permittere; concedere, ut erlauben, dass
committere, ut es dahin kommen lassen, dass
  1. Te illud admoneo, ut cottidie meditere resistendum esse iracundiae. (Cic.ad Q.fr.1,1,38)
  2. Orandum est, ut sit mens sana in corpore sano (Iuv.10,365)
  3. Senectutem ut adipiscantur, omnes optant (Cic.sen.13)
  4. Senatus imperavit decemviris, ut libros Sibyllinos inspicerent. (Liv.7,27,1)
  5. Qui stadium currit, eniti et contendere debet, ut vincat. (Cic.off.3,42)
  6. Decrevit quondam senatus, ut L.Opimius consul videret, ne quid res publica detrimenti caperet. (Cic.Catil.1,4)
  7. Pompeius suis praedixerat, ut Caesaris impetum exciperent neve se loco moverent aciemque eius distrahi paterentur. (Caes.civ.3,92,2) 

 

2. Verba dicendi

  • Von den verba dicendi hängt dann ein ut-Satz ab, wenn er einen Begehr beinhaltet (eine Aussage erscheint als AcI 
dicere + Aci sagen, dass (etwas ist) dicere, ut sagen, dass (etwas sein soll)
persuadere + Aci überzeugen, dass persuadere, ut überreden, dass
(ad)monere + AcI erinnern, dass (ad)monere, ut ermahnen, dass
    (ad)monere, ne mahnen, dass
concedere + AcI einräumen; zugeben, dass concedere, ut erlauben, dass
contendere + AcI behaupten contendere, ut sich anstrengen; sich bemühen, dass
censere + AcI meinen censere, ut beantragen; dafür sein, dass
videre + AcI sehen, dass videre, ut zusehen, dass
providere; prospicere + Aci vorhersehen, dass providere; prospicere, ut Vorsorge treffen, dass
constituere; statuere; decernere + AcI feststellen; der Ansicht sein, dass constituere; statuere; decernere, ut beschließen, dass (im Pass. und im  Akt. bei verschiedenem Subj.)
  • constituere; statuere; decernere, ut - beschließen, dass: im Pass. und im  Akt. bei verschiedenem Subj. (im Passiv auch Gerundivum im AcI)
  1. Huic magnis praemiis pollicitationibusque persuadet, uti ad hostes transeat, et, quid fieri velit, edocet. (Caes.Gall.3,18,2)
  2. Statuunt, ut decem milia hominum delecta ex omnibus copiis submittantur, nec solis Biturigibus communem salutem commitendam censent. (Caes.Gall.7,21,2) 
  3. Concedo tibi, ut ea praetereas, quae, cum taces, nulla esse concedis (Cic.SRosc.54)

 

3. Verba timendi

timere; metuere; vereri; formidare, ne fürchten dass
in timore sum, ne ich bin in Furcht, dass
extimescere, ne fürchten, dass
periculum est, ne es besteht Gefahr, dass
  • ne - dass
  • ne non - dass nicht (seltener: ut - dass)
  • ne quis - dass jemand
  • ne nihil - dass nichts
  • ne nemo - dass niemand
  • vereri + Inf. sich scheuen
  1. Cn.Scipionis femur tragula confixum erat pavor circa eum ceperat milites, ne mortiferum esset Scipionis vulnus (Liv.24,42,2)
  2. Unum illud nescio, gratulerne tibi an timeam, quod mirabilis est exspectatio reditus tui; non quo vereor, ne tua virtus opinioni hominum non respondeat, sed mehercule ne, cum veneris, non habeas iam, quod cures. (Cic.ad fam.2,5,2 [an C.Scribonius Curio])
  3. Interdum vereor, ne quibusdam bonis viris philosophiae nomen sit invisum mirenturque, in ea tantum me operae et temporis ponere (Cic.off.2,2)
  4. Non est periculum, qui leonem aut taurum pingat egregie, ne idem in multis aliis quadrupedibus facere non possit. (Cic.orat.2,69)
  5. Omnes labores te excipere video; timeo, ut sustineas (Cic.ad fam.14,2,3 [an seine Frau Terentia]) 

 

4. Verba cavendi et impediendi

  • nach cavere steht "ne - dass
cavere, ne sich hüten, dass
interdicere, ne verbieten, dass
  • nach den Verba imediendi steht ne oder quominus - dass
  • nach verneinten Verba impediendi steht häufig quin (statt ne oder quominus)
impedire hindern
obstare im Wege stehen
deterrere  abschrecken
recusare sich weigern
obsistere, resistere, repugnare sich widersetzen
  1. Hac igitur fortuna frui licet senibus, nec aetas impedit, quominus et ceterarum rerum et in primis agri colendi studia teneamus usque ad ultimum tempus senectutis (Cic.sen.60)
  2. <M.Atilius Regulus> quid fecit? In senatum venit, mandata exposuit, sententiam ne diceret, recusavit; quamdiu iure iurando hostium teneretur, non esse se senatorem. (Cic.off.3,100)
  3. Atque etiam in secundissimis rebus maxime est utendum consilio amicorum isque maior etiam quam ante tribuenda auctoritas. Isdemque temporibus cavendum est, ne assentatoribus patefaciamus aures neve adulari nos sinamus, in quo falli facile est. (Cic,off.1,91)
  4. Nos quoniam contra omnes, qui <se scire arbitrantur> dicere, quae videntur, solemus, non possumus, quin alii a nobis dissentiant, recusare. (Cic.ac.2,7)
  5. [Cicero:] Ego M.Bibulo, praestantissimo civi, consule nihil praetermisit, quantum facere enitique potui, quin Pompeium a Caesaris coniunctione avocarem. In quo Caesar felicior fuit. (Cic.Phil.2,23)
  6. [An Cn.Sallustius:] Quod quaeris, quid existimem de legionibus, quae decretae sunt in Syriam, antea dubitabam, venturaene essent; nunc mihi non est dubium, quin, si antea auditum erit otium esse in Syria, venturae non sint. (Cic.ad fam.2,17,5)
vorher top nachher

 

Sententiae excerptae: