Publius Ovidius Naso

METAMORPHOSES - Verwandlungen

LIBER V - lateinisch

1. Perseus und Phineus (1-235), 2. Proetus und Polydectes (236-249), 3. Pallas und die Musen (250-678), 4. Pyreneus (269-293), 5. Die Pieriden im Wettstreit mit den Musen (294-678), 6. Typhoeus (318-331), 7. Ceres und Proserpina (332-661), 8. Pluto und Proserpina (359-571), 9. Raub der Proserpina (385-424), 10. Cyane (409-437), 11. Stellio (438-461), 12. Ceres' weitere Suche und Arethusas Bericht (462-532), 13. Ascalaphus (533-550), 14. Sirenen (551-563), 15. Iupiters Entscheidung (564-571), 16. Arethusas Erzählung (572-641), 17. Triptolemus und Lyncus (642-661), 18. Verwandlung der Pieriden (662-678)


Klicken Sie, um zwischen Originaltext und Übersetzung zu wechseln, die (rot unterlegte) Verszahl an!
	1. Perseus und Phineus (1-235)
1	Dumque ea Cephenum medio Danaeius heros agmine commemorat, fremida regalia turba atria conplentur, nec coniugialia festa qui canat est clamor, sed qui fera nuntiet arma;
5	inque repentinos convivia versa tumultus adsimilare freto possis, quod saeva quietum ventorum rabies motis exasperat undis. primus in his Phineus, belli temerarius auctor, fraxineam quatiens aeratae cuspidis hastam
10	'en' ait, 'en adsum praereptae coniugis ultor; nec mihi te pennae nec falsum versus in aurum Iuppiter eripiet!' conanti mittere Cepheus 'quid facis?' exclamat, 'quae te, germane, furentem mens agit in facinus? meritisne haec gratia tantis
15	redditur? hac vitam servatae dote rependis? quam tibi non Perseus, verum si quaeris, ademit, sed grave Nereidum numen, sed corniger Ammon, sed quae visceribus veniebat belua ponti exsaturanda meis; illo tibi tempore rapta est,
20	quo peritura fuit, nisi si, crudelis, id ipsum exigis, ut pereat, luctuque levabere nostro. scilicet haud satis est, quod te spectante revincta est et nullam quod opem patruus sponsusve tulisti; insuper, a quoquam quod sit servata, dolebis
25	praemiaque eripies? quae si tibi magna videntur, ex illis scopulis, ubi erant adfixa, petisses. nunc sine, qui petiit, per quem haec non orba senectus, ferre, quod et meritis et voce est pactus, eumque non tibi, sed certae praelatum intellege morti.'
30	Ille nihil contra, sed et hunc et Persea vultu alterno spectans petat hunc ignorat an illum: cunctatusque brevi contortam viribus hastam, quantas ira dabat, nequiquam in Persea misit. ut stetit illa toro, stratis tum denique Perseus
35	exsiluit teloque ferox inimica remisso pectora rupisset, nisi post altaria Phineus isset: et (indignum) scelerato profuit ara. fronte tamen Rhoeti non inrita cuspis adhaesit, qui postquam cecidit ferrumque ex osse revulsum est
40	calcitrat et positas adspergit sanguine mensas. tum vero indomitas ardescit vulgus in iras, telaque coniciunt, et sunt, qui Cephea dicunt cum genero debere mori; sed limine tecti exierat Cepheus testatus iusque fidemque
45	hospitiique deos, ea se prohibente moveri. bellica Pallas adest et protegit aegide fratrem datque animos. Erat Indus Athis, quem flumine Gange edita Limnaee vitreis peperisse sub undis creditur, egregius forma, quam divite cultu
50	augebat, bis adhuc octonis integer annis, indutus chlamydem Tyriam, quam limbus obibat aureus; ornabant aurata monilia collum et madidos murra curvum crinale capillos; ille quidem iaculo quamvis distantia misso
55	figere doctus erat, sed tendere doctior arcus. tum quoque lenta manu flectentem cornua Perseus stipite, qui media positus fumabat in ara, perculit et fractis confudit in ossibus ora. Hunc ubi laudatos iactantem in sanguine vultus
60	Assyrius vidit Lycabas, iunctissimus illi et comes et veri non dissimulator amoris, postquam exhalantem sub acerbo vulnere vitam deploravit Athin, quos ille tetenderat arcus arripit et 'mecum tibi sint certamina!' dixit;
65	'nec longum pueri fato laetabere, quo plus invidiae quam laudis habes.' haec omnia nondum dixerat: emicuit nervo penetrabile telum vitatumque tamen sinuosa veste pependit. vertit in hunc harpen spectatam caede Medusae
70	Acrisioniades adigitque in pectus; at ille iam moriens oculis sub nocte natantibus atra circumspexit Athin seque adclinavit ad illum et tulit ad manes iunctae solacia mortis. Ecce Syenites, genitus Metione, Phorbas
75	et Libys Amphimedon, avidi committere pugman, sanguine, quo late tellus madefacta tepebat, conciderant lapsi; surgentibus obstitit ensis, alterius costis, iugulo Phorbantis adactus. At non Actoriden Erytum, cui lata bipennis
80	telum erat, hamato Perseus petit ense, sed altis exstantem signis multaeque in pondere massae ingentem manibus tollit cratera duabus infligitque viro; rutilum vomit ille cruorem et resupinus humum moribundo vertice pulsat.
85	inde Semiramio Polydegmona sanguine cretum Caucasiumque Abarin Sperchionidenque Lycetum intonsumque comas Helicen Phlegyanque Clytumque sternit et exstructos morientum calcat acervos. Nec Phineus ausus concurrere comminus hosti
90	intorquet iaculum, quod detulit error in Idan, expertem frustra belli et neutra arma secutum. ille tuens oculis inmitem Phinea torvis 'quandoquidem in partes' ait 'abstrahor, accipe, Phineu, quem fecisti, hostem pensaque hoc vulnere vulnus!'
95	iamque remissurus tractum de corpore telum sanguine defectos cecidit conlapsus in artus. Tum quoque Cephenum post regem primus Hodites ense iacet Clymeni, Prothoenora percutit Hypseus, Hypsea Lyncides. fuit et grandaevus in illis
100	Emathion, aequi cultor timidusque deorum, qui, quoniam prohibent anni bellare, loquendo pugnat et incessit scelerataque devovet arma; huic Chromis amplexo tremulis altaria palmis decutit ense caput, quod protinus incidit arae
105	atque ibi semianimi verba exsecrantia lingua edidit et medios animam exspiravit in ignes. Hinc gemini fratres Broteasque et caestibus Ammon invicti, vinci si possent caestibus enses, Phinea cecidere manu Cererisque sacerdos
110	Ampycus albenti velatus tempora vitta, tu quoque, Lampetide, non hos adhibendus ad usus, sed qui, pacis opus, citharam cum voce moveres; iussus eras celebrare dapes festumque canendo. quem procul adstantem plectrumque inbelle tenentem
115	Pedasus inridens 'Stygiis cane cetera' dixit 'manibus!' et laevo mucronem tempore fixit; concidit et digitis morientibus ille retemptat fila lyrae, casuque ferit miserabile carmen. nec sinit hunc inpune ferox cecidisse Lycormas
120	raptaque de dextro robusta repagula posti ossibus inlisit mediae cervicis, at ille procubuit terrae mactati more iuvenci. demere temptabat laevi quoque robora postis Cinyphius Pelates; temptanti dextera fixa est
125	cuspide Marmaridae Corythi lignoque cohaesit; haerenti latus hausit Abas, nec corruit ille, sed retinente manum moriens e poste pependit. sternitur et Melaneus, Perseia castra secutus, et Nasamoniaci Dorylas ditissimus agri,
130	dives agri Dorylas, quo non possederat alter latius aut totidem tollebat turis acervos. huius in obliquo missum stetit inguine ferrum: letifer ille locus. quem postquam vulneris auctor singultantem animam et versantem lumina vidit
135	Bactrius Halcyoneus, 'hoc, quod premis,' inquit 'habeto de tot agris terrae!' corpusque exsangue reliquit. torquet in hunc hastam calido de vulnere raptam ultor Abantiades; media quae nare recepta cervice exacta est in partesque eminet ambas;
140	dumque manum Fortuna iuvat, Clytiumque Claninque, matre satos una, diverso vulnere fudit: nam Clytii per utrumque gravi librata lacerto fraxinus acta femur, iaculum Clanis ore momordit. occidit et Celadon Mendesius, occidit Astreus
145	matre Palaestina dubio genitore creatus, Aethionque sagax quondam ventura videre, tunc ave deceptus falsa, regisque Thoactes armiger et caeso genitore infamis Agyrtes. Plus tamen exhausto superest; namque omnibus unum
150	opprimere est animus, coniurata undique pugnant agmina pro causa meritum inpugnante fidemque; hac pro parte socer frustra pius et nova coniunx cum genetrice favent ululatuque atria conplent, sed sonus armorum superat gemitusque cadentum,
155	pollutosque simul multo Bellona penates sanguine perfundit renovataque proelia miscet. Circueunt unum Phineus et mille secuti Phinea: tela volant hiberna grandine plura praeter utrumque latus praeterque et lumen et aures.
160	adplicat hic umeros ad magnae saxa columnae tutaque terga gerens adversaque in agmina versus sustinet instantes: instabat parte sinistra Chaonius Molpeus, dextra Nabataeus Ethemon. tigris ut auditis diversa valle duorum
165	exstimulata fame mugitibus armentorum nescit, utro potius ruat, et ruere ardet utroque, sic dubius Perseus, dextra laevane feratur, Molpea traiecti submovit vulnere cruris contentusque fuga est; neque enim dat tempus Ethemon,
170	sed furit et cupiens alto dare vulnera collo non circumspectis exactum viribus ensem fregit, in extrema percussae parte columnae: lamina dissiluit dominique in gutture fixa est. non tamen ad letum causas satis illa valentes
175	plaga dedit; trepidum Perseus et inermia frustra bracchia tendentem Cyllenide confodit harpe. Verum ubi virtutem turbae succumbere vidit, 'auxilium' Perseus, 'quoniam sic cogitis ipsi,' dixit 'ab hoste petam: vultus avertite vestros,
180	si quis amicus adest!' et Gorgonis extulit ora. 'quaere alium, tua quem moveant miracula' dixit Thescelus; utque manu iaculum fatale parabat mittere, in hoc haesit signum de marmore gestu. proximus huic Ampyx animi plenissima magni
185	pectora Lyncidae gladio petit: inque petendo dextera diriguit nec citra mota nec ultra est. at Nileus, qui se genitum septemplice Nilo ementitus erat, clipeo quoque flumina septem argento partim, partim caelaverat auro,
190	'adspice' ait 'Perseu, nostrae primordia gentis: magna feres tacitas solacia mortis ad umbras, a tanto cecidisse viro'; pars ultima vocis in medio suppressa sono est, adapertaque velle ora loqui credas, nec sunt ea pervia verbis.
195	increpat hos 'vitio' que 'animi, non viribus' inquit 'Gorgoneis torpetis' Eryx. 'incurrite mecum et prosternite humi iuvenem magica arma moventem!' incursurus erat: tenuit vestigia tellus, inmotusque silex armataque mansit imago.
200	Hi tamen ex merito poenas subiere, sed unus miles erat Persei: pro quo dum pugnat, Aconteus Gorgone conspecta saxo concrevit oborto; quem ratus Astyages etiamnum vivere, longo ense ferit: sonuit tinnitibus ensis acutis.
205	dum stupet Astyages, naturam traxit eandem, marmoreoque manet vultus mirantis in ore. nomina longa mora est media de plebe virorum dicere: bis centum restabant corpora pugnae, Gorgone bis centum riguerunt corpora visa.
210	Paenitet iniusti tum denique Phinea belli; sed quid agat? simulacra videt diversa figuris adgnoscitque suos et nomine quemque vocatum poscit opem credensque parum sibi proxima tangit corpora: marmor erant; avertitur atque ita supplex
215	confessasque manus obliquaque bracchia tendens 'vincis' ait, 'Perseu! remove tua monstra tuaeque saxificos vultus, quaecumque est, tolle Medusae, tolle, precor! non nos odium regnique cupido conpulit ad bellum, pro coniuge movimus arma!
220	causa fuit meritis melior tua, tempore nostra: non cessisse piget; nihil, o fortissime, praeter hanc animam concede mihi, tua cetera sunto!' talia dicenti neque eum, quem voce rogabat, respicere audenti 'quod' ait, 'timidissime Phineu,
225	et possum tribuisse et magnum est munus inerti, - pone metum! - tribuam: nullo violabere ferro. quin etiam mansura dabo monimenta per aevum, inque domo soceri semper spectabere nostri, ut mea se sponsi soletur imagine coniunx.'
230	dixit et in partem Phorcynida transtulit illam, ad quam se trepido Phineus obverterat ore. tum quoque conanti sua vertere lumina cervix deriguit, saxoque oculorum induruit umor, sed tamen os timidum vultusque in marmore supplex
235	submissaeque manus faciesque obnoxia mansit.
	2. Proetus und Polydectes (236-249)
	Victor Abantiades patrios cum coniuge muros intrat et inmeriti vindex ultorque parentis adgreditur Proetum; nam fratre per arma fugato Acrisioneas Proetus possederat arces.
240	sed nec ope armorum nec, quam male ceperat, arce torva colubriferi superavit lumina monstri. Te tamen, o parvae rector, Polydecta, Seriphi, nec iuvenis virtus per tot spectata labores nec mala mollierant, sed inexorabile durus
245	exerces odium, nec iniqua finis in ira est; detrectas etiam laudem fictamque Medusae arguis esse necem. 'dabimus tibi pignora veri. parcite luminibus!' Perseus ait oraque regis ore Medusaeo silicem sine sanguine fecit.
	3. Pallas und die Musen (250-678)
250	Hactenus aurigenae comitem Tritonia fratri se dedit; inde cava circumdata nube Seriphon deserit, a dextra Cythno Gyaroque relictis, quaque super pontum via visa brevissima, Thebas virgineumque Helicona petit. quo monte potita
255	constitit et doctas sic est adfata sorores: 'fama novi fontis nostras pervenit ad aures, dura Medusaei quem praepetis ungula rupit. is mihi causa viae; volui mirabile factum cernere; vidi ipsum materno sanguine nasci.'
260	excipit Uranie: 'quaecumque est causa videndi has tibi, diva, domos, animo gratissima nostro es. vera tamen fama est: est Pegasus huius origo fontis' et ad latices deduxit Pallada sacros. quae mirata diu factas pedis ictibus undas
265	silvarum lucos circumspicit antiquarum antraque et innumeris distinctas floribus herbas felicesque vocat pariter studioque locoque Mnemonidas; quam sic adfata est una sororum:
	4. Pyreneus (269-293)
	'o, nisi te virtus opera ad maiora tulisset,
270	in partem ventura chori Tritonia nostri, vera refers meritoque probas artesque locumque, et gratam sortem, tutae modo simus, habemus. sed (vetitum est adeo sceleri nihil) omnia terrent virgineas mentes, dirusque ante ora Pyreneus
275	vertitur, et nondum tota me mente recepi. Daulida Threicio Phoceaque milite rura ceperat ille ferox iniustaque regna tenebat; templa petebamus Parnasia: vidit euntes nostraque fallaci veneratus numina vultu
280	"Mnemonides" (cognorat enim), "consistite" dixit "nec dubitate, precor, tecto grave sidus et imbrem" (imber erat) "vitare meo; subiere minores saepe casas superi." dictis et tempore motae adnuimusque viro primasque intravimus aedes.
285	desierant imbres, victoque aquilonibus austro fusca repurgato fugiebant nubila caelo: inpetus ire fuit; claudit sua tecta Pyreneus vimque parat, quam nos sumptis effugimus alis. ipse secuturo similis stetit arduus arce
290	"qua" que "via est vobis, erit et mihi" dixit "eadem" seque iacit vecors e summae culmine turris et cadit in vultus discussisque ossibus oris tundit humum moriens scelerato sanguine tinctam.'
	5. Die Pieriden im Wettstreit mit den Musen (294-678)
	Musa loquebatur: pennae sonuere per auras,
295	voxque salutantum ramis veniebat ab altis. suspicit et linguae quaerit tam certa loquentes unde sonent hominemque putat Iove nata locutum; ales erat. numeroque novem sua fata querentes institerant ramis imitantes omnia picae.
300	miranti sic orsa deae dea 'nuper et istae auxerunt volucrum victae certamine turbam. Pieros has genuit Pellaeis dives in arvis, Paeonis Euippe mater fuit; illa potentem Lucinam noviens, noviens paritura, vocavit.
305	intumuit numero stolidarum turba sororum perque tot Haemonias et per tot Achaidas urbes huc venit et tali committit proelia voce: "desinite indoctum vana dulcedine vulgus fallere; nobiscum, si qua est fiducia vobis,
310	Thespiades, certate, deae. nec voce, nec arte vincemur totidemque sumus: vel cedite victae fonte Medusaeo et Hyantea Aganippe, vel nos Emathiis ad Paeonas usque nivosos cedemus campis! dirimant certamina nymphae."
315	'Turpe quidem contendere erat, sed cedere visum turpius; electae iurant per flumina nymphae factaque de vivo pressere sedilia saxo.
	6. Typhoeus (318-331)
	tunc sine sorte prior quae se certare professa est, bella canit superum falsoque in honore gigantas
320	ponit et extenuat magnorum facta deorum; emissumque ima de sede Typhoea terrae caelitibus fecisse metum cunctosque dedisse terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus ceperit et septem discretus in ostia Nilus.
325	huc quoque terrigenam venisse Typhoea narrat et se mentitis superos celasse figuris; "duxque gregis" dixit "fit Iuppiter: unde recurvis nunc quoque formatus Libys est cum cornibus Ammon; Delius in corvo, proles Semeleia capro,
330	fele soror Phoebi, nivea Saturnia vacca, pisce Venus latuit, Cyllenius ibidis alis."
	7. Ceres und Proserpina (332-661)
	'Hactenus ad citharam vocalia moverat ora: poscimur Aonides, - sed forsitan otia non sint, nec nostris praebere vacet tibi cantibus aures.'
335	'ne dubita vestrumque mihi refer ordine carmen!' Pallas ait nemorisque levi consedit in umbra; Musa refert: 'dedimus summam certaminis uni; surgit et inmissos hedera collecta capillos Calliope querulas praetemptat pollice chordas
340	atque haec percussis subiungit carmina nervis: "Prima Ceres unco glaebam dimovit aratro, prima dedit fruges alimentaque mitia terris, prima dedit leges; Cereris sunt omnia munus; illa canenda mihi est. utinam modo dicere possim
345	carmina digna dea! certe dea carmine digna est. Vasta giganteis ingesta est insula membris Trinacris et magnis subiectum molibus urguet aetherias ausum sperare Typhoea sedes. nititur ille quidem pugnatque resurgere saepe,
350	dextra sed Ausonio manus est subiecta Peloro, laeva, Pachyne, tibi, Lilybaeo crura premuntur, degravat Aetna caput, sub qua resupinus harenas eiectat flammamque ferox vomit ore Typhoeus. saepe remoliri luctatur pondera terrae
355	oppidaque et magnos devolvere corpore montes: inde tremit tellus, et rex pavet ipse silentum, ne pateat latoque solum retegatur hiatu inmissusque dies trepidantes terreat umbras.
	8. Pluto und Proserpina (359-571)
	hanc metuens cladem tenebrosa sede tyrannus
360	exierat curruque atrorum vectus equorum ambibat Siculae cautus fundamina terrae. postquam exploratum satis est loca nulla labare depositoque metu, videt hunc Erycina vagantem monte suo residens natumque amplexa volucrem
365	'arma manusque meae, mea, nate, potentia' dixit, 'illa, quibus superas omnes, cape tela, Cupido, inque dei pectus celeres molire sagittas, cui triplicis cessit fortuna novissima regni. tu superos ipsumque Iovem, tu numina ponti
370	victa domas ipsumque, regit qui numina ponti: Tartara quid cessant? cur non matrisque tuumque imperium profers? agitur pars tertia mundi, et tamen in caelo, quae iam patientia nostra est, spernimur, ac mecum vires minuuntur Amoris.
375	Pallada nonne vides iaculatricemque Dianam abscessisse mihi? Cereris quoque filia virgo, si patiemur, erit; nam spes adfectat easdem. at tu pro socio, si qua est ea gratia, regno iunge deam patruo.' dixit Venus; ille pharetram
380	solvit et arbitrio matris de mille sagittis unam seposuit, sed qua nec acutior ulla nec minus incerta est nec quae magis audiat arcus, oppositoque genu curvavit flexile cornum inque cor hamata percussit harundine Ditem.
	9. Raub der Proserpina (385-424)
385	Haud procul Hennaeis lacus est a moenibus altae, nomine Pergus, aquae: non illo plura Caystros carmina cycnorum labentibus audit in undis. silva coronat aquas cingens latus omne suisque frondibus ut velo Phoebeos submovet ictus;
390	frigora dant rami, Tyrios humus umida flores: perpetuum ver est. quo dum Proserpina luco ludit et aut violas aut candida lilia carpit, dumque puellari studio calathosque sinumque inplet et aequales certat superare legendo,
395	paene simul visa est dilectaque raptaque Diti: usque adeo est properatus amor. dea territa maesto et matrem et comites, sed matrem saepius, ore clamat, et ut summa vestem laniarat ab ora, collecti flores tunicis cecidere remissis,
400	tantaque simplicitas puerilibus adfuit annis, haec quoque virgineum movit iactura dolorem. raptor agit currus et nomine quemque vocando exhortatur equos, quorum per colla iubasque excutit obscura tinctas ferrugine habenas,
405	perque lacus altos et olentia sulphure fertur stagna Palicorum rupta ferventia terra et qua Bacchiadae, bimari gens orta Corintho, inter inaequales posuerunt moenia portus.
	10. Cyane (409-437)
	Est medium Cyanes et Pisaeae Arethusae,
410	quod coit angustis inclusum cornibus aequor: hic fuit, a cuius stagnum quoque nomine dictum est, inter Sicelidas Cyane celeberrima nymphas. gurgite quae medio summa tenus exstitit alvo adgnovitque deam 'ne' c 'longius ibitis!' inquit;
415	'non potes invitae Cereris gener esse: roganda, non rapienda fuit. quodsi conponere magnis parva mihi fas est, et me dilexit Anapis; exorata tamen, nec, ut haec, exterrita nupsi.' dixit et in partes diversas bracchia tendens
420	obstitit. haud ultra tenuit Saturnius iram terribilesque hortatus equos in gurgitis ima contortum valido sceptrum regale lacerto condidit; icta viam tellus in Tartara fecit et pronos currus medio cratere recepit.
425	At Cyane, raptamque deam contemptaque fontis iura sui maerens, inconsolabile vulnus mente gerit tacita lacrimisque absumitur omnis et, quarum fuerat magnum modo numen, in illas extenuatur aquas: molliri membra videres,
430	ossa pati flexus, ungues posuisse rigorem; primaque de tota tenuissima quaeque liquescunt, caerulei crines digitique et crura pedesque (nam brevis in gelidas membris exilibus undas transitus est); post haec umeri tergusque latusque
435	pectoraque in tenues abeunt evanida rivos; denique pro vivo vitiatas sanguine venas lympha subit, restatque nihil, quod prendere possis.
	11. Stellio (438-461)
	Interea pavidae nequiquam filia matri omnibus est terris, omni quaesita profundo.
440	illam non udis veniens Aurora capillis cessantem vidit, non Hesperus; illa duabus flammiferas pinus manibus succendit ab Aetna perque pruinosas tulit inrequieta tenebras; rursus ubi alma dies hebetarat sidera, natam
445	solis ab occasu solis quaerebat ad ortus. fessa labore sitim conceperat, oraque nulli conluerant fontes, cum tectam stramine vidit forte casam parvasque fores pulsavit; at inde prodit anus divamque videt lymphamque roganti
450	dulce dedit, tosta quod texerat ante polenta. dum bibit illa datum, duri puer oris et audax constitit ante deam risitque avidamque vocavit. offensa est neque adhuc epota parte loquentem cum liquido mixta perfudit diva polenta:
455	conbibit os maculas et, quae modo bracchia gessit, crura gerit; cauda est mutatis addita membris, inque brevem formam, ne sit vis magna nocendi, contrahitur, parvaque minor mensura lacerta est. mirantem flentemque et tangere monstra parantem
460	fugit anum latebramque petit aptumque pudori nomen habet variis stellatus corpora guttis.
	12. Ceres' weitere Suche und Arethusas Bericht (462-532)
	Quas dea per terras et quas erraverit undas, dicere longa mora est; quaerenti defuit orbis; Sicaniam repetit, dumque omnia lustrat eundo,
465	venit et ad Cyanen. ea ni mutata fuisset, omnia narrasset; sed et os et lingua volenti dicere non aderant, nec, quo loqueretur, habebat; signa tamen manifesta dedit notamque parenti, illo forte loco delapsam in gurgite sacro
470	Persephones zonam summis ostendit in undis. quam simul agnovit, tamquam tum denique raptam scisset, inornatos laniavit diva capillos et repetita suis percussit pectora palmis. nescit adhuc, ubi sit; terras tamen increpat omnes
475	ingratasque vocat nec frugum munere dignas, Trinacriam ante alias, in qua vestigia damni repperit. ergo illic saeva vertentia glaebas fregit aratra manu, parilique irata colonos ruricolasque boves leto dedit arvaque iussit
480	fallere depositum vitiataque semina fecit. fertilitas terrae latum vulgata per orbem falsa iacet: primis segetes moriuntur in herbis, et modo sol nimius, nimius modo corripit imber; sideraque ventique nocent, avidaeque volucres
485	semina iacta legunt; lolium tribulique fatigant triticeas messes et inexpugnabile gramen. Tum caput Eleis Alpheias extulit undis rorantesque comas a fronte removit ad aures atque ait 'o toto quaesitae virginis orbe
490	et frugum genetrix, inmensos siste labores neve tibi fidae violenta irascere terrae. terra nihil meruit patuitque invita rapinae, nec sum pro patria supplex: huc hospita veni. Pisa mihi patria est et ab Elide ducimus ortus,
495	Sicaniam peregrina colo, sed gratior omni haec mihi terra solo est: hos nunc Arethusa penates, hanc habeo sedem. quam tu, mitissima, serva. mota loco cur sim tantique per aequoris undas advehar Ortygiam, veniet narratibus hora
500	tempestiva meis, cum tu curaque levata et vultus melioris eris. mihi pervia tellus praebet iter, subterque imas ablata cavernas hic caput attollo desuetaque sidera cerno. ergo dum Stygio sub terris gurgite labor,
505	visa tua est oculis illic Proserpina nostris: illa quidem tristis neque adhuc interrita vultu, sed regina tamen, sed opaci maxima mundi, sed tamen inferni pollens matrona tyranni!' Mater ad auditas stupuit ceu saxea voces
510	attonitaeque diu similis fuit, utque dolore pulsa gravi gravis est amentia, curribus oras exit in aetherias: ibi toto nubila vultu ante Iovem passis stetit invidiosa capillis 'pro' que 'meo veni supplex tibi, Iuppiter,' inquit
515	'sanguine proque tuo: si nulla est gratia matris, nata patrem moveat, neu sit tibi cura, precamur, vilior illius, quod nostro est edita partu. en quaesita diu tandem mihi nata reperta est, si reperire vocas amittere certius, aut si
520	scire, ubi sit, reperire vocas. quod rapta, feremus, dummodo reddat eam! neque enim praedone marito filia digna tua est, si iam mea filia non est.' Iuppiter excepit 'commune est pignus onusque nata mihi tecum; sed si modo nomina rebus
525	addere vera placet, non hoc iniuria factum, verum amor est; neque erit nobis gener ille pudori, tu modo, diva, velis. ut desint cetera, quantum est esse Iovis fratrem! quid, quod nec cetera desunt nec cedit nisi sorte mihi? sed tanta cupido
530	si tibi discidii est, repetet Proserpina caelum, lege tamen certa, si nullos contigit illic ore cibos; nam sic Parcarum foedere cautum est.'
	13. Ascalaphus (533-550)
	Dixerat, at Cereri certum est educere natam; non ita fata sinunt, quoniam ieiunia virgo
535	solverat et, cultis dum simplex errat in hortis, puniceum curva decerpserat arbore pomum sumptaque pallenti septem de cortice grana presserat ore suo, solusque ex omnibus illud Ascalaphus vidit, quem quondam dicitur Orphne,
540	inter Avernales haud ignotissima nymphas, ex Acheronte suo silvis peperisse sub atris; vidit et indicio reditum crudelis ademit. ingemuit regina Erebi testemque profanam fecit avem sparsumque caput Phlegethontide lympha
545	in rostrum et plumas et grandia lumina vertit. ille sibi ablatus fulvis amicitur in alis inque caput crescit longosque reflectitur ungues vixque movet natas per inertia bracchia pennas foedaque fit volucris, venturi nuntia luctus,
550	ignavus bubo, dirum mortalibus omen.
	14. Sirenen (551-563)
	Hic tamen indicio poenam linguaque videri commeruisse potest; vobis, Acheloides, unde pluma pedesque avium, cum virginis ora geratis? an quia, cum legeret vernos Proserpina flores,
555	in comitum numero, doctae Sirenes, eratis? quam postquam toto frustra quaesistis in orbe, protinus, et vestram sentirent aequora curam, posse super fluctus alarum insistere remis optastis facilesque deos habuistis et artus
560	vidistis vestros subitis flavescere pennis. ne tamen ille canor mulcendas natus ad aures tantaque dos oris linguae deperderet usum, virginei vultus et vox humana remansit.
	15. Iupiters Entscheidung (564-571)
	At medius fratrisque sui maestaeque sororis
565	Iuppiter ex aequo volventem dividit annum: nunc dea, regnorum numen commune duorum, cum matre est totidem, totidem cum coniuge menses. vertitur extemplo facies et mentis et oris; nam modo quae poterat Diti quoque maesta videri,
570	laeta deae frons est, ut sol, qui tectus aquosis nubibus ante fuit, victis e nubibus exit.
	16. Arethusas Erzählung (572-641)
	Exigit alma Ceres nata secura recepta, quae tibi causa fugae, cur sis, Arethusa, sacer fons. conticuere undae, quarum dea sustulit alto
575	fonte caput viridesque manu siccata capillos fluminis Elei veteres narravit amores. 'pars ego nympharum, quae sunt in Achaide,' dixit 'una fui, nec me studiosius altera saltus legit nec posuit studiosius altera casses.
580	sed quamvis formae numquam mihi fama petita est, quamvis fortis eram, formosae nomen habebam, nec mea me facies nimium laudata iuvabat, quaque aliae gaudere solent, ego rustica dote corporis erubui crimenque placere putavi.
585	lassa revertebar (memini) Stymphalide silva; aestus erat, magnumque labor geminaverat aestum: invenio sine vertice aquas, sine murmure euntes, perspicuas ad humum, per quas numerabilis alte calculus omnis erat, quas tu vix ire putares.
590	cana salicta dabant nutritaque populus unda sponte sua natas ripis declivibus umbras. accessi primumque pedis vestigia tinxi, poplite deinde tenus; neque eo contenta, recingor molliaque inpono salici velamina curvae
595	nudaque mergor aquis. quas dum ferioque trahoque mille modis labens excussaque bracchia iacto, nescio quod medio sensi sub gurgite murmur territaque insisto propioris margine ripae. "quo properas, Arethusa?" suis Alpheos ab undis,
600	"quo properas?" iterum rauco mihi dixerat ore. sicut eram, fugio sine vestibus (altera vestes ripa meas habuit): tanto magis instat et ardet, et quia nuda fui, sum visa paratior illi. sic ego currebam, sic me ferus ille premebat,
605	ut fugere accipitrem penna trepidante columbae, ut solet accipiter trepidas urguere columbas. usque sub Orchomenon Psophidaque Cyllenenque Maenaliosque sinus gelidumque Erymanthon et Elin currere sustinui, nec me velocior ille;
610	sed tolerare diu cursus ego viribus inpar non poteram, longi patiens erat ille laboris. per tamen et campos, per opertos arbore montes, saxa quoque et rupes et, qua via nulla, cucurri. sol erat a tergo: vidi praecedere longam
615	ante pedes umbram, nisi si timor illa videbat; sed certe sonitusque pedum terrebat et ingens crinales vittas adflabat anhelitus oris. fessa labore fugae "fer opem, deprendimur," inquam "armigerae, Diana, tuae, cui saepe dedisti
620	ferre tuos arcus inclusaque tela pharetra!" mota dea est spissisque ferens e nubibus unam me super iniecit: lustrat caligine tectam amnis et ignarus circum cava nubila quaerit bisque locum, quo me dea texerat, inscius ambit
625	et bis "io Arethusa" vocavit, "io Arethusa!" quid mihi tunc animi miserae fuit? anne quod agnae est, si qua lupos audit circum stabula alta frementes, aut lepori, qui vepre latens hostilia cernit ora canum nullosque audet dare corpore motus?
630	non tamen abscedit; neque enim vestigia cernit longius ulla pedum: servat nubemque locumque. occupat obsessos sudor mihi frigidus artus, caeruleaeque cadunt toto de corpore guttae, quaque pedem movi, manat lacus, eque capillis
635	ros cadit, et citius, quam nunc tibi facta renarro, in latices mutor. sed enim cognoscit amatas amnis aquas positoque viri, quod sumpserat, ore vertitur in proprias, et se mihi misceat, undas. Delia rupit humum, caecisque ego mersa cavernis
640	advehor Ortygiam, quae me cognomine divae grata meae superas eduxit prima sub auras.'
	17. Triptolemus und Lyncus (642-661)
	Hac Arethusa tenus; geminos dea fertilis angues curribus admovit frenisque coercuit ora et medium caeli terraeque per aera vecta est
645	atque levem currum Tritonida misit in urbem Triptolemo partimque rudi data semina iussit spargere humo, partim post tempora longa recultae. iam super Europen sublimis et Asida terram vectus erat iuvenis: Scythicas advertitur oras.
650	rex ibi Lyncus erat; regis subit ille penates. qua veniat, causamque viae nomenque rogatus et patriam, 'patria est clarae mihi' dixit 'Athenae; Triptolemus nomen; veni nec puppe per undas, nec pede per terras: patuit mihi pervius aether.
655	dona fero Cereris, latos quae sparsa per agros frugiferas messes alimentaque mitia redant.' barbarus invidit tantique ut muneris auctor ipse sit, hospitio recipit somnoque gravatum adgreditur ferro: conantem figere pectus
660	lynca Ceres fecit rursusque per aera iussit Mopsopium iuvenem sacros agitare iugales."
	18. Verwandlung der Pieriden (662-678)
	'Finierat doctos e nobis maxima cantus; at nymphae vicisse deas Helicona colentes concordi dixere sono: convicia victae
665	cum iacerent, "quoniam" dixi "certamine vobis supplicium meruisse parum est maledictaque culpae additis et non est patientia libera nobis, ibimus in poenas et, qua vocat ira, sequemur." rident Emathides spernuntque minacia verba,
670	conantesque loqui et magno clamore protervas intentare manus pennas exire per ungues adspexere suos, operiri bracchia plumis, alteraque alterius rigido concrescere rostro ora videt volucresque novas accedere silvis;
675	dumque volunt plangi, per bracchia mota levatae aere pendebant, nemorum convicia, picae. Nunc quoque in alitibus facundia prisca remansit raucaque garrulitas studiumque inmane loquendi.'