|
ARGUMENTUM
Battus und Korydon
Die Szene spielt in der Nähe von Kroton.
Dort weidet Korydon, ein gutmütiger, aber beschränkter Kerl,
sein Herde Kühe. Zu ihm kommt Battus, ein witziger Kopf,
der über Herde und Hirten seine Späßchen macht, die - und
das ist der Hauptspaß - Korydon nicht versteht. Im
Verlauf des Gespräches wird plötzlich in Battus die Erinnerung
an seine verstorbene Geliebte wach und - das charakterisiert
den Naturmenschen - die Heiterkeit weicht bald der
lauten Klage über den Verlust der Teuren (v. 38). Der andere
sucht ihn zu trösten. Indes hatten die Kälber sich an die
Ölbäume gemacht. Die Hirten laufen ihnen nach. Battus tritt
sich dabei einen Dorn in den Fuß. Der andere zieht ihn heraus.
Das Geplauder endet mit einem derben Spott auf einen verliebten
Alten. |
Colloquium est Batti cuiusdam, hominis rusticani [quem caprarium
propter v. 39 haud quaquam licet dicere], et Corydonis, mercenarii,
greges Aegonis cuiusdam pascentis. Huic in saltum profectus (v.
56) forte oviam fit Battus. Oritur sermo, qualem quotidie etiam
nunc vel inter pastores in Alpium montibus vel ruri inter agricolas
vel ad puteos confabulantibus puellulis audias: cuius non est certum
aliquid propositum, sed cuius ansae dantur his rebus, quas praesens
hora fert, fortuitis. Armenta pascentem Corydonem Battus conspicit:
"Cuius pecus", interrogat (v. 1). Respondet alter: oritur
sermo de grege et de domini gregis rebus familiaribus: iocatur primo
Battus, hilaris animi homo, dicax orisque liberi - quare Φιλαλήθης
carmen quidam inscripsere -, et Corydonem variis pungit dicteriis:
alter, lentus homo, placide ad haec respondet (v. 1-37), ne iocis
quidem alterius intellectis, qua re non minima carminis venustas
continetur.
Repente (v.38) - ex quo artificio poetae ingenium
facile agnoscitur - mentione facta Amaryllidis (v.36), puellae a
Batto amatae eique morte ereptae (v.38), Battus a iocis suis abripitur
ad querimonias, breves illas quidem, sed personae rusticanae convenientes
(v. 38-40): solacia ab altero oblata (v. 41-43) recusat verius quam
accipit verbo uno θαρσέω (v. 44): quo verbo plura, quam Fortunae
filii numquam calamitatibus afflicti divinare possunt, continentur.
Urguet etiam praesentis temporis ratio (v.44). Gregis, dum ambo
confabulantur, palati curam habendam Battus videt: in vitulis, quae
oleam rodunt (v. 44), compellendis socius est Corydoni: spina, dum
festinat, laeditur (v. 50): a qua alterius auxilio liberatus (v.54)
de se ipse iocatur (v. 55): ad res domesticas armentarii, Aegonis,
de quo agi, praesente ipsius grege, non mirum est, revertitur: de
huius patre (v. 58 sqq.) sene interrogat: auditis amoribus cani
illius culicis colloquium, acerbo, ut mos est hominum ruri viventium,
claudit dicto.
Haec est summa carminis a poeta ficti, nec veros
homines inducentis, id quod maxime e Milone (v. 6), athletae nobilissimi,
qui multis annis ante Theocritum vixit, commemoratione intellegitur. |
|
|
Fritzsche |
|
|
|
|
Βάττος |
Battos |
|
Εἰπέ μοι,
ὦ Κορύδων, τίνος αἱ βόες; ἦ ῥα Φιλώνδα; |
|
|
Κορύδων |
Korydon |
|
οὔκ, ἀλλ'
Αἴγωνος· βόσκειν δέ μοι αὐτὰς ἔδωκεν. |
Er nicht, Aigon ist Herr
und gab sie mir, dass ich sie hüte. |
|
Βάττος |
Battos |
|
ἦ πᾴ ψε κρύβδαν
τὰ ποθέσπερα πάσας ἀμέλγες; |
Ei, und du
melkst sie alle gewiss am Abend verstohlen? |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
ἀλλ' ὁ γέρων
ὑφίητι τὰ μοσχία κἠμὲ φυλάσσει. |
Nimmer! Die
Kälblein leget der Alte daran und bewacht mich. |
|
Βάττος |
Battos |
5
|
αὐτὸς δ' ἐς
τίν' ἄφαντος ὁ βουκόλος ᾤχετο χώραν; |
Doch er selber,
der Hirte, wohin denn schwand er mit einmal? |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
οὐκ ἄκουσας;
ἄγων νιν ἐπ' Ἀλφεὸν ᾤχετο Μίλων. |
|
|
Βάττος |
Battos |
|
καὶ πόκα
τῆνος ἔλαιον ἐν ὀφθαλμοῖσιν ὀπώπει; |
Und wann
war's, dass jener das Öl mit den Augen geschaut hat? |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
φαντί νιν
Ἡρακλῆι βίην καὶ κάρτος ἐρίσδειν |
Wie sie sagen,
so ringt er an Kraft und Gewalt mit Herakles |
|
Βάττος |
Battos |
|
κἤμ' ἔφαθ'
ἁ μάτηρ Πολυδεύκεος ἦμεν ἀμείνω. |
Mich auch
nannte die Mutter gewaltiger als Polydeukes. |
|
Κορύδων |
Korydon |
10
|
κᾤχετ' ἔχων
σκαπάναν τε καὶ εἴκατι τουτόθε μῆλα. |
Und mit dem
Grabscheit ging er und zwanzig Schafen von hinnen. |
|
Βάττος |
Battos |
|
πείσαι κα
Μίλων καὶ τὼς λύκος αὐτίκα λυσσῆν. |
Milon beweget die Wölfe wohl gar, auf der Stelle zu rasen. |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
ταὶ δαμάλαι
δ' αὐτὸν μυκώμεναι αἵδε ποθεῦντι. |
Aber die
Kühe dahier, laut blöken nach ihm sie mit Sehnsucht. |
|
Βάττος |
Battos |
|
δείλαιαί
γ' αὗται, τὸν βουκόλον ὡς κακὸν εὗρον. |
Unglückseliges
Vieh! Denn schlimm ist der Hirte geartet. |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
ἦ μὰν δείλαιαί
γε, καὶ οὐκέτι λῶντι νέμεσθαι. |
Unglückselig
ja wohl! Und zu weiden gelüstet sie nicht mehr. |
|
Βάττος |
Battos |
15
|
τήνας μὲν
δή τοι τᾶς πόρτιος αὐτὰ λέλειπται
τὠστία. μὴ πρῶκας σιτίζεται ὥσπερ ὁ τέττιξ;
|
Dort an dem
Rinde, fürwahr, sind einzig die Knochen allein noch
Übrig. Es lebt doch von Tautropfen nicht nach Art der Zikade? |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
οὐ Δᾶν, ἀλλ'
ὅκα μέν νιν ἐπ' Αἰσάροιο νομεύω
καὶ μαλακῶ χόρτοιο καλὰν κώμυθα δίδωμι,
ἄλλοκα δὲ σκαίρει τὸ βαθύσκιον ἀμφὶ Λάτυμνον.
|
Nein, o nein!Bald
lass' ich es neben dem Aisaros weiden
Und es bekommt vom zarten Gespross' ein vortreffliches Bündel,
Bald auch hüpft' es einher um den schattigen Hang des Latymnon. |
|
Βάττος |
Battos |
20
|
λεπτὸς μὰν
χὠ ταῦρος ὁ πυρρίχος. αἴθε λάχοιεν
τοὶ τῶ Λαμπριάδα, τοὶ δαμόται ὅκκα θύωντι
τᾷ ῞Ηρᾳ, τοιόνδε· κακοχράσμων γὰρ ὁ δᾶμος. |
Je, und der
Stier wie mager, der rötliche! Dass doch ein solcher
Für Lampriades' Gemeindegenossen,
sobald sie der Hera
Opfern, sich fände bereit! Denn gar schluckerig ist die Gemeinde. |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
καὶ μὰν ἐς
στομάλιμνον ἐλαύνεται ἔς τε τὰ Φύσκω,
καὶ ποτὶ τὸν Νήαιθον, ὅπᾳ καλὰ πάντα φύοντι,
|
Und doch wird
er zur Mündung des Sees und dem Physkos getrieben,
An den Neaithos dazu, wo alles vortreffliche aufwächst,
|
25
|
αἰγίπυρος
καὶ κνύζα καὶ εὐώδης μελίτεια. |
Weiz für dei
Ziegen, Melisse von lieblichem Duft und die Dürrwurz. |
|
Βάττος |
Battos |
|
φεῦ φεῦ βασεῦνται
καὶ ταὶ βόες, ὦ τάλαν Αἴγων,
εἰς Ἀίδαν, ὅκα καὶ τὺ κακᾶς ἠράσσαο νίκας,
χἀ σῦριγξ εὐρῶτι παλύνεται, ἅν ποκ' ἐπάξα. |
Weh, o weh!
Und die Küh' auch werden dir geh'n in den Hades,
Aigwn, o Armer, dieweil auch du an dem traurigen Sieg hingst,
Und nun hüllt sich in Moder die Syrinx,
die du gefügt hast. |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
οὐ τήνα γ',
οὐ Νύμφας, ἐπεὶ ποτὶ Πῖσαν ἀφέρπων |
Nein, die
nicht, bei den Nymphen,
weil, als er nach Pisa gewandert, |
30
|
δῶρον ἐμοί
νιν ἔλειπεν· ἐγὼ δέ τις εἰμὶ μελικτάς,
κεὖ μὲν τὰ Γλαύκας ἀγκρούομαι, εὖ δὲ τὰ Πύρρω.
αἰνέω τάν τε Κρότωνα - "Καλὰ πόλις ἅ τε Ζάκυνθος ..."
-
καὶ τὸ ποταῷον τὸ Λακίνιον, ᾇπερ ὁ πύκτας
Αἴγων ὀγδώκοντα μόνος κατεδαίσατο μάζας.
|
Mir als Gabe
sie ließ; auch darf ich im Spiele mich zeigen,
Und wohl stimm' ich die Weisen des Pyrrhos dir an und der Glauke.
Singe auf Kroton das Loblied: "Schön ist die Stadt und Zakynthos..."
-
Und auf's lakinische Horn gen Osten, auf welchem der Boxer
Aigon achtzig Gerstenbrote
allein verspeist hat. |
35
|
τηνεὶ καὶ
τὸν ταῦρον ἀπ' ὤρεος ἆγε πιάξας
τᾶς ὁπλᾶς κἤδωκ' Ἀμαρυλλίδι, ταὶ δὲ γυναῖκες
μακρὸν ἀνάυσαν, χὠ βουκόλος ἐξεγέλασσεν. |
Dort auch
führt' er den Stier, dem selbst er die Hufe gepackt hielt,
Von dem Gebirg': Amaryllis verehrt er ihn, aber die Mädchen
Schrieen dabei laut auf, und es lachte von Herzen der Kuhhirt. |
|
Βάττος |
Battos |
|
ὦ χαρίεσσ'
Ἀμαρυλλί, μόνας σέθεν οὐδὲ θανοίσας
λασεύμεσθ'· ὅσον αἶγες ἐμὶν φίλαι, ὅσσον ἀπέσβης. |
Liebliche
Maid Amaryllis, du
einzige, kommst mir im Tod selbst
Nicht aus dem Sinn, warst lieb wie Ziegen mir, als du verschiedest. |
40 |
αἰαῖ τῶ σκληρῶ
μάλα δαίμονος ὅς με λελόγχει. |
Ach, ach!
Über das Schicksal, das schreckliche, das mir zu Teil ward! |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
θαρσεῖν χρή,
φίλε Βάττε· τάχ' αὔριον ἔσσετ' ἄμεινον.
ἐλπίδες ἐν ζωοῖσιν, ἀνέλπιστοι δὲ θανόντες,
χὠ Ζεὺς ἄλλοκα μὲν πέλει αἴθριος, ἄλλοκα δ' ὕει. |
Mut, mein
Lieber, tut not; und morgen vielleicht geht es besser.
Lebende hegen die Hoffnung, es hoffen Verstorbene nicht mehr.
Und auch Zeus: bald leuchtet
er hell, bald lässt er es regnen. |
|
Βάττος |
Battos |
|
θαρσέω. βάλλε
κάτωθε τὰ μοσχία· τᾶς γὰρ ἐλαίας
τὸν θαλλὸν τρώγοντι, τὰ δύσσοα.
|
Fasse ja
Mut. - Du jage die Kälber hinauf! Die verwünschten
Nagen am Ölbaum ja das Gezweig' ab. |
|
Κορύδων |
Korydon |
45
|
σίτθ', ὁ
Λέπαργος,
σίτθ', ἁ Κυμαίθα, ποτὶ
τὸν λόφον. οὐκ ἐσακούεις;
ἡξῶ, ναὶ τὸν Πᾶνα, κακὸν τέλος αὐτίκα δωσῶν,
εἰ μὴ ἄπει τουτῶθεν. ἴδ' αὖ πάλιν ἅδε ποθέρπει.
αἴθ' ἦς μοι ῥοικόν τι λαγωβόλον, ὥς τυ πάταξα. |
Holla, du
Weißbauch!
Holla, Kymaitha!
Zum Hügel hinan! Ei, hörst du denn gar nicht?
Nun, beim Pan! Gleich komm'
ich, dir bitteren Lohn zu bezahlen,
Wenn du von hier nicht weichst. Da, sehe mit, wiederum kommt sie.
Wo nur ließ ich den Stab, den gebogenen, dass ich dich schlage? |
|
Βάττος |
Battos |
50
|
θᾶσαί μ',
ὦ Κορύδων, ποττῶ Διός· ἁ γὰρ ἄκανθα
ἁρμοῖ μ' ὧδ' ἐπάταξ' ὑπὸ τὸ σφυρόν. ὡς δὲ βαθεῖαι
τἀτρακτυλλίδες ἐντί. κακῶς ἁ πόρτις ὄλοιτο·
εἰς ταύταν ἐτύπην χασμεύμενος. ἦ ῥά γε λεύσσεις; |
Schaue nach
mir, beim Zeus, o Korydon.
Denn an dem Platz hier
Stach mich soeben ein Dorn da unter dem Knöchel. Wie tief doch
Wuchert das Distelgestrüpp! Arg Unheil suche die Kuh heim!
Als ich nach der hingaffte, so traf es mich. Siehst du das Ding
wohl? |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
ναὶ ναί,
τοῖς ὀνύχεσσιν ἔχω τέ νιν· ἅδε καὶ αὐτά. |
Ja, ja, hab's
mit den Nägeln gefasst; hier ist es auch selber. |
|
Βάττος |
Battos |
55 |
ὁσσίχον ἐστὶ
τὸ τύμμα, καὶ ἁλίκον ἄνδρα δαμάσδει. |
Was für ein
winziger Stich, und welch stattlichen Mann er bezwinget! |
|
Κορύδων |
Korydon |
|
εἰς ὄρος
ὅκχ' ἕρπῃς, μὴ νήλιπος ἔρχεο, Βάττε·
ἐν γὰρ ὄρει ῥάμνοι τε καὶ ἀσπάλαθοι κομόωντι. |
Wanderst
du auf das Gebirg', o Battos,
so gehe nicht barfuß;
Denn im Gebirg' treibt Ginster- und Dornengestrüppe die Ranken. |
|
Βάττος |
Battos |
|
εἴπ' ἄγε
μ', ὦ Κορύδων, τὸ γερόντιον ἦ ῥ' ἔτι μύλλει
τήναν τὰν κυάνοφρυν ἐρωτίδα τᾶς ποκ' ἐκνίσθη;
|
Korydon,
sage mir an, dein Alterchen, schläft es noch immer
Beim schwarzbraunigen Schätzchen, nach dem es ihn früher gelüstet? |
|
Κορύδων |
Korydon |
60
|
ἀκμάν γ',
ὦ δείλαιε· πρόαν γε μὲν αὐτὸς ἐπενθών
καὶ ποτὶ τᾷ μάνδρᾳ κατελάμβανον ἆμος ἐνήργει.
|
Ja, du Armer,
noch jetzt; ich kam dir ja selber dazwischen
Neulich, und neben der Stallung ertappt' ich ihn just bei dem Werke. |
|
Βάττος |
Battos |
|
εὖ γ', ὤνθρωπε
φιλοῖφα. τό τοι γένος ἢ Σατυρίσκοις
ἐγγύθεν ἢ Πάνεσσι κακοκνάμοισιν ἐρίσδει.
|
Schön mein
lockerer Junge! Du streitest fürwahr in der Herkunft
Mit Sytyrisken dich schier und kärglich beschenkelten Panen. |
|
|
|
|